De kerstster en zijn Mexicaanse erfgoed

Wat hebben kerststerren gemeen met sombrero’s, tequila en chili? Hun Mexicaanse afkomst. De populaire kamerplant groeit in het wild in de hooglanden van Midden-Amerika, kunnen zo groot worden als vijf meter, en werd op verschillende manieren gebruikt door de Azteken. In Mexico werd de plant al in de 16e eeuw geassocieerd met kerstmis. Desalniettemin begon de bloei zijn wereldwijde carrière niet eerder dan in de vroege 20eeeuw. Het Mexicaanse erfgoed van deze prachtige bloemen, die bekend staan in hun land van origine als ‘Flores de Noche Buena’ – Bloemen van de Heilige Nacht – is terug te vinden in verschillende legendes.

De Azteken, die leefden in het tegenwoordige Mexico tussen de 14e en de 16e eeuw, noemden de kerstster ‘Cuetlaxochitl’, wat ‘lederen bloem’ betekent. Ze versierden hun tempels met de decoratieve plant en zagen er een symbool voor nieuw leven in voor krijgers die gevallen waren in de strijd. Cuetlaxochitl had ook geneeskundige werking en werd ook gebruikt als verf door de Azteken. Niet alleen term “Ster van de Azteken” – de naam die deze plant kreeg – stamt uit deze tijd, maar ook één van de waarschijnlijk meest bekende legendes die nog steeds rondom deze prachtige plant leeft. Er wordt gezegd dat Cuetlaxochitl de favoriete bloem was van de Azteekse heerser Montezuma. Hij geloofde dat de roze gloed op de bovenste bladeren werd veroorzaakt door de druppels van het bloed van een Azteekse godin die stierf aan een gebroken hart. De legende verspreidde zich helemaal naar Europa, wat waarschijnlijk zijn Franse naam inspireerde: Étoile d’Amour, wat ‘liefdes ster’ betekent.

Met de Spaanse verovering van Mexico in het begin van de 16eeeuw begon de aftakeling van de Azteekse cultuur. Als resultaat werd de Cuetlaxochitl de Flores de Noche Buena – Bloemen van de Heilige Nacht. Een verhaal over deze naam werd ook verteld in Mexico: een meisje genaamd Pepita was te arm om een echt cadeau aan het kindje Jezus te geven op kerst avond. Daarom plukte ze groene takjes van een struik op haar weg naar de kerk en bond ze samen als een bouquet. Toen ze haar cadeau aan de voet van de kribbe neerlegde, kwamen de takjes plotseling in bloei met een prachtige rode gloed. Sinds die dag wordt de kerstster de Flores de Noche Buena genoemd in Mexico, en is het de officiële kerstbloem.

Pas veel later, namelijk in 1804, bereikte de plant voor het eerst Europa door natuurwetenschapper Alexander von Humboldt. Het werd in Berlijn gecatalogiseerd en de Euphorbia Pulcherrima genoemd, de mooiste van de Euphorbiaceae. In 1828 bracht de Amerikaanse ambassadeur in Mexico, Joel Roberts Poinsett, de kerstster naar de VS. In zijn eer kreeg de plant daar dan ook de naam “Poinsettia”. En dat niet alleen: sinds 1852 is 12 december de herdenkingsdag van Poinsett en word het gevierd als “Poinsettia Day” in de VS.

Door een Duitse immigranten familie, genaamd Ecke, begon in het begin van de 20e eeuw de wereldwijde carrière van de kerstster in de VS. Gefascineerd door de rode planten die in het wild groeiden vlak bij zijn boerderij in Zuid California, probeerde Paul Ecke de kerstster te kweken. Hij bereikte zijn eerste succes met de vers-geknipte kerstster takjes, die hij succesvol verkocht als kerstbloemen langs de Sunset en Hollywood Boulevards in Los Angeles. Al snel kweekte hij kerststerren op grote schaal en distribueerde hij de kerststerren als gesneden bloemen via tuinders over het gehele land. Later verving hij zijn veld productie door de kweken van de plantjes in een pot. In de jaren 50 lukte het tuinders voor het eerst om de kerstster te kweken als huisplant. In de jaren daarna veroverde de kerstster Europese woonkamers. Vandaag de dag is de plant diep geworteld in de kersttradities van Europeanen als de “Advent Ster”, de “Kerstster” of “Stella die Natale”.

Tegenwoordig zijn er rond de 150 verschillende types kerststerren, en daar komen elk jaar nieuwe typen bij. Ze variëren niet alleen in kleur, maar ook in hun groeigewoonten, grootte, en bladvorm.